Doğal seçilim, kalıtım derecesi, çeşitlilik, önemli nüfus artışı ve hayatta kalma ve üremedeki bireysel farklılıklar göz önüne alındığında gerçekleşir. En zayıf olanın hayatta kalması olarak ortak tanımına rağmen, doğal seçilimin hayatta kalmaya göre daha fazla üreme başarısıyla ilgisi .
Her özellik, bir nesilden diğerine kalıtımdan güçlü bir şekilde değil, çevresel faktörlere bağlıdır. Bir popülasyonda doğal seçilimin gerçekleşebilmesi için, doğal seçilimin etki ettiği özellikler olduğu için, ebeveynlerden yavrulara güçlü bir şekilde kalıtsal olabilen faktörler bulunmalıdır. Doğal seleksiyon ayrıca bir popülasyonun özelliklerinde çeşitlilik göstermesini de gerektirir. Örneğin, kürk uzunluğunda bireysel farklılıkları olmayan bir hayvan popülasyonu doğal seçime elverişli değildir.
Söz konusu nüfusun büyümesi, doğal seçilimin oluşması için yüksek olmalıdır; Üreme veya hayatta kalma avantajı olması için, kaynaklar için rekabet gerektirecek kadar yüksek bir nüfus olmalıdır. Son olarak, doğal seleksiyon bir popülasyondaki bazı bireylerin üreme veya hayatta kalma şansı daha yüksek olduğunda ortaya çıkar.
Doğal seçilimde olumlu olması için organizmaların hayatta kalma oranlarının yüksek olması gerekmez; sadece üremede daha iyi olmalılar. Örneğin, belli bir kuş popülasyonu parlak mavi erkekler ve donuk mavi erkekler içerir. Her iki renk varyasyonu eşit derecede iyi hayatta kalabilir, ancak parlak mavi erkeklerin arkadaşları çekme ve çoğalma olasılıkları daha yüksekse, doğal seleksiyon parlak mavi özelliği tercih eder.
