Sabit değişken olarak da bilinen kontrol değişkeni, bir deney boyunca değişmeden kalan değişkendir. Kontrol değişkenleri, bir deneyin sonucunu etkileyebilecek faktörleri azalttıklarından hatalara yer açmaz .
Işık miktarının bitkilerde büyümeyi nasıl etkilediğini göstermek için tasarlanan bir deneyde, söz konusu ışığın türü bir kontrol değişkeni olabilir. Aynı deneydeki diğer olası kontrol değişkenleri, test edilen bitki türü, kullanılan kap, kullanılan toprak türü, sıcaklık, nem ve kullanılan su miktarıdır.
Kontrol değişkenlerinin yanı sıra, bağımsız değişkenler ve bağımlı değişkenler de deneylerde faktördür. Bağımsız değişken, bir deney sırasında değişen durumdur. Örneğin, kahve çekirdeğinin büyümesini incelemek için tasarlanan bir deneyde, bazı bağımsız değişkenler kullanılan gübre miktarını, kullanılan su miktarını ve sıcaklığı içerebilir.
Bağımlı değişken, bilim adamının gözlemlediği veya ölçtiği değişkendir. Örneğin, sıcaklık değişiminin çözünürlük üzerindeki etkisini araştırmak için uyarlanmış bir deneyde, çözünürlük bağımlı değişkendir. Bitkilerin belirli miktarda ışığa tepki olarak nasıl büyüdüklerini gösteren deneyde, bitki büyümesi bağımlı değişkendir.
